Design codzienny- o wzornictwie skandynawskim

Rozpowszechniony i rozpoznawalny na całym świecie.

Komercyjny sukces takich firm jak: Vitra, Fritz Hansen, Knoll, Artek, Iittala, Kvadrat, czy choćby Bo Concept lub Ikea świadczy o uznaniu konsumentów dla stylu i jakości wykonania produktów.

W założeniu twórców skandynawskiego designu przedmioty miały podnosić jakość życia i być dostępne dla jak najszerszego grona odbiorców.

Społeczeństwa, które przebrnęły przez I Wojnę Światową, rewolucję przemysłową i emancypację kobiet potrzebowały nowych, prostych, praktycznych i demokratycznych sprzętów. Z drugiej strony przywiązani do tradycji Skandynawowie do dziś nie tracą głowy dla zawirowań mody. Szanują przedmioty, nawet stare i zniszczone. Dopóki mebel spełnia swoje funkcje będzie służył rodzinie nawet kilka pokoleń. Projektowane przez nich przedmioty są skromne, ich forma wynika z funkcji, a z formy uroda.

W latach trzydziestych XX Skandynawia była pod wpływem modernistycznych idei wyznaczanych przez Bauhaus. Szczególny wpływ miał humanitarny Modernizm, charakteryzujący się funkcjonalizmem oraz wyrafinowaną formą. Poza tym produkt miał być odpowiedzią na ludzkie potrzeby, a jego szeroką dostępność miała gwarantować niewygórowana cena. Termin "design skandynawski" zaistniał w latach 50-tych XX wieku, które dziś uznawane są za złotą erę dizajnu w Danii, Szwecji, Finlandii oraz Norwegii. Powstało wtedy pewne wyobrażenie designu funkcjonalnego, demokratycznego, nowoczesnego, – na swój sposób socjalistycznego, co miało swoje uzasadnienie w protestanckiej obyczajowości, jak i powojennym czasie. Powojenna era w Skandynawii przyniosła pęd ku nowym technologiom i materiałom, poszukanie ergonomicznych rozwiązań i przedefiniowanie celów i założeń wzornictwa. Skandynawowie dodatkowo przefiltrowali idee przez tożsamość skandynawską.

Skandynawowie jako naród dotąd trudniący się rolnictwem żyli blisko natury. Środowisko naturalne dostarczało i nadal dostarcza inspiracji różnorodnością form, kształtów, bogactwem deseni i kolorów. Poszukiwanie formy doskonałej oraz spełnione założenia prostoty, funkcjonalności i dostępności spowodowały, że niektóre modele mebli nie wyszły z produkcji przez kilka dekad, czego dowodem są wciąż powielane modele taboretu nr. 60 Alvara Aalto dla firmy Arteka, czy choćby serwis Cylinda Jacobsena dla Stentona.

Wyroby ze szkła projektowane przez Alvara Aalto

Projekty Alvara Aalto produkuje założona przez niego firma Artek

Projekty Ilmari Tapiovaara w ofercie firmy Artek

Dom i pracownia Alvara Aalto

pokój dziecięcy w domu Aalto

Przykłady współczesnych wnętrz aranżowanych meblami firmy Artek

Socjal Bistro w Warszawie

Royal Opera House, Londyn

Arne Jacobsen zaprojektował Hotel SAS Royal w Kopenhadze w 1958 roku wraz z meblami, które zyskały światowy rozgłos. Zlecenie na zaprojektowanie wszystkich elementów budynku oraz mebli było dla Jacobsena doskonałą okazją do wprowadzenia w życie jego teorii dotyczących integracji wzornictwa i architektury.

Fotel Egg, Fotel i Sofa Swan są szczytowymi osiągnięciami jakobsenowskiego wzornictwa totalnego. Przypominają rzeźbę. Meble powstały dzięki nowej technice, którą Jacobsen wykorzystał jako pierwszy – był to mocny szkielet wewnętrzny z pianki znajdujący się pod obiciem. Jacobsen jak rzeźbiarz starał się nadać im doskonały kształt modelując je z gliny w swoim przydomowym garażu. Ze względu na swój wyjątkowy kształt fotele te zapewniają odrobinę prywatności w miejscach publicznych; poza tym – z podnóżkiem lub bez – doskonale sprawdzają się w poczekalniach, a także w domu. Ich obicie może być wykonane ze skóry lub różnych tkanin. Podstawa w kształcie gwiazdy wykonana jest zawsze ze lśniącego, wypolerowanego aluminium.

Lobby hotelu SAS Royal w Kopenhadze:

Krzesło Mrówka (Ant) zostało zaprojektowane przez Arne Jacobsena w 1952 roku dla fabryki farmaceutycznej i laboratorium badawczego insuliny we Frederiksberg koło Kopenhagi. Niewątpliwą inspiracją dla Jacobsona były krzesła z formowanego drewna i stalowych rurek projektowane w pierwszej połowie lat 50. przez Amerykanina Charles Eamesa. Wykonane ze sklejki z metalowymi nóżkami, łatwe do przenoszenia i składowania, Krzesło Mrówka stało się pierwszym krzesłem produkowanym w Danii na skalę przemysłową. Pierwsze 200 sztuk znalazło swoje zastosowanie w kantynie pracowniczej firmy. Do dziś sprzedano ponad 6 mln egzemplarzy. Zachwyca nieustannie płynnym konturem i lekkością, pozostając symbolem sztuki i wzornictwa mebli lat 50.

Lampa projektu Arne Jacobsena

Projekt zastawy stołowej z nierdzewnej stali, Arne Jacobsen przygotował za namową swego przybranego syna Petera Holmblada, gdy ten został dyrektorem firmy Stelton. W zamyśle Jacobsena miał być to komplet do kawy i herbaty wykonany całkowicie ze stali o naturalnych opływowych kształtach, mający pogodzić geometryczną jakość produktów przemysłowych z używaną w eleganckim wnętrzu zastawą. Trzy lata od wykonania projektu, w 1967 roku firma Stelton wprowadziła produkt na rynek, zestaw noszący nazwę Cylindra Line okazał się być od początku wielkim sukcesem komercyjnym.

„Termos – dzbanek Stelton” (Stelton Jug) szybko zyskał uznanie dzięki funkcjonalnej przykrywce, która automatycznie otwiera się przy nalewaniu płynu, i zamyka . Dzbanek został nagrodzony Danish ID Prize w 1977, do dziś został sprzedano ponad 10 milionach egzemplarzy. Zaprojektował go Erik Magnussen. Projekt, z jednej strony nawiązywał do legendarnej linii Cylinda, z drugiej zaś w znaczny sposób się wyróżniał, wpisując się w trend zrelaksowanego sposobu spędzania czasu.

Nieodłącznym materiałem skandynawskich produktów jest drewno o jasnej strukturze: buk, brzoza, drewno tekowe, dąb. Wyprofilowane, często łączone z innymi materiałami, lekkie w formie. Obecnie swój renesans przeżywa krzesło Wishbone Hansa Wegnera, kiedyś niemal w całości wykonane ręcznie, dziś produkowane na skalę przemysłową.

Hans Jørgen Wegner
Urodzony w Tønder, mieście położonym w południowej Danii, jako dziecko Hans terminował u mistrza stolarstwa artystycznego. Odkrył, że potrafi pracować z drewnem i polubił ten materiał. Przez jakiś czas Wegner pracował dla znanego duńskiego projektanta Arne Jacobsena. Odpowiadał on za projekty mebli do zaprojektowanego przez Jacobsena ratusza w Århus. Po kilku latach pracy dla Jacobsena Wegner założył własną firmę. Jego projekty wyrastają ze szkoły modernistycznej, widoczny jest w nich nacisk na funkcjonalizm. Przyczynił się do spopularyzowania na świecie duńskiego wzornictwa w połowie XX wieku.

Kosz na śmieci ikoną designu? Duńskie wzornictwo interesuje się przede wszystkim przedmiotami codziennego użytku. Vipp!

Verner Panton marzył o projekcie domu „totalnego” wypełnionego produktami i projektami od ścian po sufit. Zaprojektował ponad 120 przedmiotów (siedzisk, łóżek, zasłon, tkanin). Panton Chair,1959-1960, to najsłynniejszy mebel projektu Vernera Pantona. Jest to pierwsze w historii krzesło składające się z jednego elementu, uformowane wtryskowo z plastiku, dostępne w różnych kolorach. Nie zabrakło również lamp. Kilka z nich zaliczanych jest do ikon wzornictwa.

ceramika zaprojektowana przez Pantona. Prod. Firma Menu.

Verner Panton w swojej pracowni

Firma Gubi od lat ma w ofercie modele z lat 30, 40, i 50-ch.

Projekt dzbanka-termosu do kawy na zamówienie Skandynawskich Linii Lotniczych. Kształt wcześniej używanych dzbanków był podyktowany walcowatą formą szklanych wkładów termosowych. Dzbankiem o eliptycznej podstawie można było dalej sięgnąć. Zakończenie dzióbka z wysokogatunkowej polerowanej stali podrożyło produkcję, ale rozwiązało problem kapania.

Maria Benktzon i Sven-EricJuhlin zaproponowali rozwiązanie znakomicie spełniające wymagania ergonomiczne i interesujące pod względem estetycznym. Dzbanek dla SAS-u, zaprojektowany w oparciu o wyniki wcześniejszych badań osób niepełnosprawnych, zdobył też uznanie starszych użytkowników. Dzisiaj należy już do klasyki światowego dizajnu.

Dzbanek do kawy, SAS, 1987

Nóż do chleba Hackman, 1974, zaprojektowany z myślą o niepełnosprawnych, okazał się być bardzo wygodny w codziennym użyciu. Projekt Ergonomi, w kolekcji Museum of Modern Art w Nowym Jorku