Systemy barw

Jako że prezentujemy dzisiaj szereg ciekawych realizacji architektonicznych z użyciem koloru przedstawimy też kilka interesujących rzeczy o systemach barw.

Teorii na temat kolorów było bardzo wiele, jednak dla naszych rozważań ważna jest zwłaszcza teoria Heringa.
W 1874 r. niemiecki fizjolog Ewald Hering napisał książkę Nauka o istocie światła. Sformułował w niej teorię przeciwną do teorii Younga-Helmholtza, nazwaną teorią barw przeciwstawnych.
Zakłada ona istnienie sześciu barw podstawowych, tworzących trzy pary barw przeciwstawnych: żółta – niebieska, czerwona – zielona, biała – czarna. Oko ludzkie jest systemem sensorów znajdujących się w stanie równowagi. Światło wpadające do oka powoduje zakłócenie tej równowagi, zależnie od proporcji barw składowych. Oko natomiast przekazuje informację o tych proporcjach do mózgu, dzięki czemu powstaje wrażenie barwy. Na teorii Heringa bazuje współczesny system NCS.

 

Definicji barwy w tym systemie opiera się na sześciu barwach przeciwstawnych: białej (W), czarnej (S), żółtej, (Y), czerwonej (R), niebieskiej (B) i zielonej (G). Na jego podstawie powstał atlas 500 próbek kolorów, udoskonalony przez Andersa Harda, założyciela Skandynawskiego Instytutu Koloru (Scandinavian Color Institute) zajmującego się wdrożeniem o popularyzacją systemu nazwanego NCS (Natural Color System). Obecnie stosowana jest udoskonalona w 1995 r. wersja NCS 2.

NCS to również przestrzeń trójwymiarowa, podobna w strukturze do przestrzeni Munsella.

 

Przestrzeń kolorów NCS ma formę dwóch połączonych podstawami stożków. Podstawą jest koło barw zawierające na obwodzie barwy o maksymalnym nasyceniu. Również z przestrzeni kolorów NCS usunięto wszystkie kolory, których oko ludzkie nie odróżnia od kolorów sąsiednich. Cała przestrzeń NCS zawiera, po ostatniej modyfikacji – 1950 kolorów. Natural Color System jest uznany za standard w Szwecji, Norwegii i Hiszpanii.

 

W praktyce przemysłowej stosuje się systemy kolorów, które w zasadzie nie są żadnymi „systemami” (kolory nie są w nich tworzone na jakiejś ogólnej zasadzie wynikającej z teorii koloru), ale zbiorami wzorników kolorów oznaczonych numerami.  Dzięki temu niezależnie w jaki sposób uzyskiwany jest kolor mamy pewność efektu końcowego. Obecnie popularne są dwa systemy kolorów wzorcowych: RAL i PANTONE. O nich też mowa poniżej.

 

System RAL stworzony został w 1927 r. przez Państwowy Komitet ds. Jakości Dostaw i Oznakowania i obejmował początkowo 40 kolorów tworzących kolekcję „RAL 840”. W 1961 r. kolekcję powiększono do 210 kolorów i nazwano ją „RAL 840-HR”. W 1980 r. do kolekcji kolorów matowych HR dodano kolekcję 193 kolorów o powierzchni błyszczącej „RAL-840-GL”.

Drugim popularnym systemem kolorów wzorcowych jest Pantone Color Matching System, co należy rozumieć jako „standaryzowany system reprodukcji koloru”, a jego celem jest właśnie zapewnienie wiarygodnej reprodukcji koloru przede wszystkim w poligrafii. Specjalnością systemu Pantone są tzw. kolory dodatkowe, których nie można uzyskać w druku czterokolorowym CMYK. Kolory te nie są rozbijane na punkty rastrowe, ale drukowane jako dodatkowe powierzchniowe. Ponieważ autoryzowane wzorniki kolorów Pantone drukowane są tymi samymi farbami, które dostępne są w sieci sprzedaży, zapewniona jest względna stabilność reprodukcji tych kolorów w druku.

Najwygodniejsze w praktycznym użyciu (nie tylko dla projektantów) są wachlarzowe wzorniki kolorów Pantone, ułatwiające zestawianie o porównywanie próbek kolorów.